Mevlana Dergahı’nın Kubbe-i Hadra’sını (Yeşil Türbe) süsleyen turkuaz renkli çiniler, 1960’tan bu yana “en kapsamlı” restorasyonunu geçirecek.

Konya İl Kültür Müdürlüğü, yeşil kubbenin orijinal rengine dönmesi için düzenlenen toplantıda yapılacak restorasyonu ilan etti. Kubbe-i Hadra’nın yenilenmesi ve gerçek rengine dönmesi için Konyalı işadamı Ali Akkanat tüm masrafları üstlenmişti.

Mevlana Müzesi’nde gerçekleştirilecek proje ile ilgili düzenlenen basın toplantısıyla bilgi verildi. Toplantıya, Kubbe-i Hadra restorasyonu giderlerini karşılayacak Akkanat Eğitim ve Sağlık Vakfı adına Ali Akkanat’ın yanı sıra AK Parti Konya milletvekilleri Orhan Erdem, Hacı Ahmet Özdemir ve Gülay Samancı, AK Parti Konya İl Başkanı Hasan Angı, bazı belediye başkanları ile Hazreti Mevlana’nın 22. kuşak torunu Esin Çelebi Bayru katıldı.

Restorasyon projesiyle ilgili Mevlana Müzesi’nde düzenlenen programda konuşan İl Kültür ve Turizm Müdürü Abdüssettar Yarar, “60 yıl geçtikten sonra çinilerinin yenilenmesi artık zorunluluk haline geldi. Biz daha önce Cumhurbaşkanımızın, Bakanımızın, Valiliğimizin ve Mevlana’ya gönül verenlerin katkılarıyla Mevlana Türbesi’nin kalem işi restorasyonunu tamamlamıştık. Bugün de yine Kubbe-i Hadra’nın aslına uygun şekilde bir kez daha restorasyonu için yola çıkmış bulunuyoruz.” dedi.

Mevlana’nın 22’nci kuşak torunu Esin Çelebi Bayru, yapılan hizmetin kabul olması temennisinde bulunarak, restorasyon çalışmasında emeği geçen herkese teşekkür etti.

Kubbe-i Hadra’nın restorasyon projesinin giderlerini karşılayacak hayırsever iş adamı Ali Akkanat, “2012’de müzenin çatısını ve içindeki restorasyonunu yapmak nasip olmuştu. Kubbe-i Hadra eksik kalmıştı. Çok şükür ki bunu tekrar tamamlamayı Allah nasip edecek.” diye konuştu.

Konya Büyükşehir Belediye Başkanı Uğur İbrahim Altay, Hz. Mevlana’nın vefatından sonra inşa edilen ilk yapının ardından yaklaşık 120 yıl sonra Karamanoğlu Alaeddin Bey zamanında bugünkü görüntüsüne kavuşturulan Kubbe-i Hadra’nın Osmanlı döneminde de tamirat ve eklemelerle güçlendirilerek günümüze kadar ulaştırıldığını söyledi.

RESTORASYONDAN SONRA TÜRBENİN RENGİ TURKUAZA YAKIN BİR RENK OLACAK

Böyle hayırlı bir hizmete öncülük eden Kültür ve Turizm Bakanlığı’na, Valiliğe, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’ne ve iş adamı Ali Akkanat’a teşekkür eden Başkan Altay, “Hadra, yeşil demektir. Yeşil, inancımızın rengidir. Barışı, huzuru ve dinginliği temsil eder. Kubbe-i Hadra’daki yeşil, kültürümüzü temsil eden turkuazi bir yeşildir. İnancımız ile kültürümüzün harmanlanmış halidir adeta. Restorasyondan sonra türbenin görünen renginde bir değişiklik olacak. Turkuaza yakın bir renk olacak. 60 yıl önceki çiniler esas alınarak, bugün burada da temsilcileri bulunan bilim kurulunun tavsiye kararı ve kurulun onayıyla bu renk turkuazi bir yeşile dönüştürülüyor. İnşallah Konyamıza çok yakışan bir eser olacaktır. Kubbe-İ Hadra, sadece geçmişimizi temsil eden mimari bir yapı değildir. Kubbe-i Hadra, temsil ettiğimiz inanç ve kültürümüzün en belirgin alamet-i farikalarındandır. Öyle ki, görüldüğü her yerde akla İslam’ı, Konya’yı, Hazreti Mevlana’yı getirmektedir. Şehrimizin sembolü, inancımızın boyası, kültürümüzün mayasıdır.” ifadelerini kullandı.

İl Başkanı Hasan Angı, “Yüzyıllar boyu dünyaya ışık tutmuş ve geleceğe de aynı şekilde insanlığın ihtiyaç duyduğu kardeşlik ve barış iklimini gelişmesine katkı sağlayacak bu değerleri taşımak adına yapılan fedakarlıkları takdir etmemek mümkün değil.” diyerek emeği geçen herkese teşekkür etti.

Konya Milletvekili Hacı Ahmet Özdemir, Mevlana Müzesi Kubbe-i Hadra restorasyonu ve çevre düzenlemesi çalışmalarından dolayı memnun olduklarını belirterek, emeği geçenlere teşekkür etti.

Konya Vali Yardımcısı Faruk Bekarlar ise, “Hazreti Mevlana’nın yaklaşık sekiz asırdır bulunduğu bu mekan Konya’yı sadece kendi coğrafyamızın değil, bütün dünyayı çekim merkezi haline getirmiştir.” şeklinde konuştu.

Konuşmaların ardından restorasyon çalışmaları başlatıldı. Restorasyon maliyetinin Akkanat Eğitim ve Sağlık Vakfı tarafından karşılanacağı çalışmanın 2021 yılı Aralık ayında tamamlanması bekleniyor.

Konya İl Kültür ve Turizm Müdürü Abdüssettar Yarar, başta Kubbe-i Hadra’nın çinilerinin yenilenmesi olmak üzere yapılacak tüm çalışmalar hakkında bilgi verdi. Yarar açıklamasında şunları kaydetti:

“Mevlâna Müzesi ve Türbesi’nin olduğu alan Selçuklular devrinde sarayın Gülbahçesi’dir. Selçuklu Sultanı Alaeddin Keykubat tarafından Mevlâna’nın babası Sultânü’l- Ulemâ Bahâeddin Veled’e hediye edilmiştir.

Sultânü’l- Ulemâ Bahaeddin Veled vefat edince de buraya defnedilmiştir (12 Ocak 1231). Mevlâna Türbesi müzenin ilk ve en önemli bölümüdür. Büyük İslâm mutasavvıfı Hz. Mevlâna Celâleddin-i Rûmî 17 Aralık 1273 tarihinde vefat edince, babası Sultanü’l-Ulemâ Bahaeddin Veled’in mezarının başucuna defnedilir.

Mevlâna’nın vefatından sonra oğlu Sultan Veled’in izni ile Tebrizli Mimar Bedreddin’e 1274 yılında Mevlâna’nın kabri üzerine türbe yaptırılır. Türbenin üst kısmına, (Türbenin dış örtüsünü oluşturan) çinilerle kaplı dilimli gövdesi, Karamanoğlu Alâeddin Ali Bey’in zamanında 1396-1398 yılları arasında yaptırılmıştır.

Türbenin üzerindeki külah turkuaz renkli çinilerle kaplandığı için, türbe‘Kubbe-i Hadrâ’ (Yeşil Türbe) ismini alır.    Bu tarihten sonra çeşitli dönemlerde birçok ilâvelerle bir külliye haline gelen bu yer, Selçuklu devlet adamlarının katkısıyla Mevlâna Celâleddin-i Rûmî adına yaptırılmıştır. Derviş hücrelerinin yapımı ile tamamlanarak uzun yıllar Mevlevî Dergâhı (Asitâne) olarak hizmet veren bu külliyede 1854 yılına kadar muhtelif ilâvelerle inşa faaliyetleri devam etmiştir.

Mevlâna Müzesi; Selçuklular döneminden itibaren dünya üzerindeki tüm Mevlevî dergâhlarının merkezi olmuştur. 1926 yılından itibaren müze olarak hizmet vermeye başlamış, 1954 yılından itibaren de “Mevlâna Müzesi” adıyla Konya’nın dünyaca tanınan ve en çok ziyaret edilen yeri haline gelmiştir.

Yeşil Kubbenin çinileri günümüze kadar pek çok kez yenilenmiştir. Osmanlılar döneminde; 1698,1798, 1816, 1835, 1912 yıllarında, Cumhuriyet döneminde de 1949 ve 1964 olmak üzere toplam 7 defa değiştirilmiştir. Yeşil Kubbe ’de 1955 yılında yapılan küçük bakım ve onarım ile 1965 yılında gerçekleştirilen büyük yenileme çalışmaları, Kütahya Çini Fabrikası’nda üretilen çinilerle değiştirilmiştir.

Türbenin çinileri, o günlerden zamanımıza gelene kadar yıpranmış olup dışarıdan da çıplak gözle rahatlıkla görülebileceği gibi yer yer çini kaplamalarda kabarmalar ve dökülmeler başlamıştır.

Kubbe-i Hadra çinilerinin günümüzdeki çalışmalarının yapılabilmesi için İl Kültür ve Turizm Müdürlüğümüz tarafından Konya Valiliğinin bilgisi dâhilinde çalışmalar başlatılmıştır. 09.03.2017 tarihinde alınan onay ile bir bilim kurulu oluşturulmuştur. Bilim Kurulu tarafından yapılan değerlendirmeler sonucunda çinilerin, geleneksel tarzda imal ettirilerek yenilenmesine karar verilmiştir.

Yapılacak Restorasyon esnasında kullanılmak üzere, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğümüzün bilgileri kapsamında, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından türbenin rölöve, restitüsyon ve restorasyon çizimleri hazırlattırılmıştır. Türbenin ve çinilerin teknik ölçümlenmesi yaptırılarak, var olan çinilerin adet ve ebatlarının tespiti yapılmıştır.

Yapılan bu çalışmalar ve tüm Projeler Konya Kültür Varlıkları Koruma Kurulu’nda değerlendirilerek kabul edilmiştir. Yine Bakanlığımız tarafından belirlenen Bilim Kurulu çinilerin rengi konusunda da uzun tahlil ve değerlendirmeler yapmıştır. Sonucunda müze arşivinde bulunan 1816 ve 1835 yıllarına ait çini örneklerinden yola çıkılarak maviye yakın turkuaz renkte çinilerin üretilmesine karar verilmiştir.

İçinde bulunduğumuz bu külliye tarih boyunca ilave yapılarla gelişirken, yapılara ve çevreye uygun düzenlemeler de zorunlu hale gelmiştir.  Ancak kısa bir zaman önce tamamlanan kuzey ihata duvarı inşaatı ve şimdi başlayacak Kubbe-i Hadra Restorasyonu sonrası Mevlana Müzesi ve Gülbahçesi’nin, esaslı bir peyzaj ve çevre düzenlemesine ihtiyaç duyacağı açıktır. Bu hususta Büyükşehir Belediye Başkanlığımız, Mevlana Müzesi ve Gülbahçesi’nin kendi doğal içeriği ve tarihi muhitiyle uyumlu bir çevre ve peyzaj düzenlemesine kavuşması ile ilgili projeleri hazırlamışlardır. Bu hizmetleri münasebetiyle Büyükşehir Belediye Başkanlığımıza ve ilgili birimlerine teşekkür ederim.

Mevlana Türbesi ilk kurulduğu günden itibaren millet ve memleket sevdalısı insanların katkıları ile bugüne gelmiştir. Bu hususta Kubbe-i Hadra Restorasyonu için ilk görüşmemizden itibaren devlet ve millet hayatımıza, manevi dünyamıza büyük bir ciddiyetle hizmet etmek arzusundaki Sayın Ali Akkanat Bey’e huzurlarınızda teşekkürü borç bilirim.

Kubbe-i Hadra Restorasyonu ile ilgili olarak hazırlanan projelerin uygulanması aşamasında restorasyon faaliyetlerinin giderleri Akkanat Eğitim ve Sağlık Vakfı tarafından karşılanacaktır. 16.03.2020 tarihinde Sn. Bakanımız Mehmet Nuri ERSOY ile Akkanat Eğitim ve Sağlık Vakfı adına hayırsever işadamı Ali AKKANAT tarafından işbirliği protokolü imzalanmıştır.

Restorasyon faaliyetlerinin;

a) Projenin uygulanması Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün
koordinasyonu ile,

b) 15 Haziran 2020 – 01 Aralık 2021 tarihleri arasında tamamlanması,

c) ABMA İnşaat Restorasyon Ltd. Şti. tarafından müteahhitlik hizmetlerinin sağlanılması,

d) Sözleşme konusu işin uygulama aşamalarında gerekli kontrollük ve denetim hizmetleri Konya Röleve ve Anıtlar Müdürlüğü, Konya Vakıflar Bölge Müdürlüğü ve Konya Müze Müdürlüğü uzmanlarınca müştereken yapılacaktır.

e) KTB Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğümüz tarafından oluşturulan Bilim Kurulu aşağıdaki isimlerden oluşmaktadır.

(Prof. Dr. Nermin Şaman, Prof. Dr. Sitare Turan, Prof. Dr. Süleyman Berk, Doç. Dr. Muharrem Çeken, Dr. Osman Nuri Dülgerler, Dr. İhsan Sarı, Dr. Çetin Öztürk)

f) Hazırlanan proje ve kurul kararları çerçevesinde:

– Kubbe-i Hadra’nın dış cephesi görseller ile kapatılarak iskele kurulması,

– Mevcut çinilerinin sökümü ve 1965 yılında ki yapılan uygulamada çini altına yapılan 15-18 cm kalınlığındaki betonun sıyırılarak tuğla kubbenin ortaya çıkarılması,

– Proje çerçevesinde belirlenen yaklaşık 10.500 adet 300 ayrı ölçekte (muhtelif ebatlarda) çini imal ettirilmesi,

– Bilim kurulu kararı ile kabul edilen çinilerin imalatı,

– İmal edilen çinilerin yerine uygulanması ile tamamlanacaktır.”