- Sanduka.
Ahşap. Ceviz. Env.No.323. Yük.265 cm. Selçuklu.1273.
Hz. Mevlâna’nın 1273 yılında ölümü üzerine, sanatkar Selim oğlu Abdülvahid tarafından fırınlanmış ceviz ağacından yapılmıştır. Sanduka kafes biçimindedir. Uzunluğu 291 cm. baş tarafının yüksekliği 265 cm.dir. Sandukanın baş tarafının alınlığı yuvarlak kemer formundadır. Alınlıkta içi içe geçmiş geometrik motifler yer almaktadır. Gövde kısmı yatay ve dikey panolara bölünmüştür. Bu kısımda yazı kuşakları ve bitkisel bezeme bulunmaktadır. Sandukanın iki yan yüzü simetrik olarak düzenlenmiştir, yatay ve dikey panolarla bölünmüş olan sanduka altıgenlerin oluşturduğu geçmeler ve yazı kuşakları ile bezenmiştir. Sandukanın gövdesinin üst kısmı ajur ve çatma tekniğinde, geometrik geçmeli biçimde yapılmıştır. Arka kısmında sandukanın içine girilebilecek biçimde küçük bir kapısı vardır. Kapı yazı ve bitkesel süslerle bezenmiştir. Sandukanın alt etek kısmında seyyar olan dört adet pano yer almaktadır. Çok ince işçilikli kafes işi olan bu panolar kufi biçimli yazı kuşağı ve geçmelerle bezenmiştir.
Mevlevi kaynakları Sultan Veled’in 1312 yılında Hz. Mevlâna’nın yanına defin edilmesinden sonra, bu sandukanın Hz. Mevlâna’nın babası Bahaeddin Veled’in üzerine konulduğunu belirtmektedirler. Bir başka rivayet de Kanuni döneminde sandukanın Bahaeddin Veled’in mezarı üzerine kaldırıldığı yönündedir. Sandukanın, Mevlâna’nın babasının üzerine alınması aynı zamanda bir efsanenin doğmasına da sebep olmuştur. Bu efsane şöyledir: “Hz. Mevlâna vefat edince, cenazesi, babası Sultanü’l-Ulema Baheddin Veled’in mezarının bulunduğu yere getirilirken, Bahaeddin Veled tabutu ile ayağa kalkmış, oğlunun büyüklüğüne, ilmine saygı göstererek baş ucunda ona yer vermiştir.”
Sandukanın alınlığında, yanlarında ve arka kapağında kabartma tekniğinde yazılmış kitabeler bulunmaktadır.
Sandukanın ayak ucunda yer alan kitabede:
“Bu kabri ziyaret eden mutlaka kutlu ve uğurlu olur. Bu kabir, Belhli Hüseyin oğlu Muhammed’in oğlu Mevlâna Muhammed’in istirahat yeridir. O, doğular ve batılardaki âlimlerin sultanıdır. Tanrının karanlıklar içinde parlayan nurudur. İmam oğlu, imam oğlu imamdır. İslam’ın direğidir. Celal ve ikram sahibi Tanrı’nın huzuruna haklı olarak iletendir. Ayetleri, nişanları yıkılmış olan din yolunun nişanlarını meydana çıkarandır. Alâmetleri zail ve belirsiz olan Hak ve yakın yollarının aydınlatanıdır. Hâli ile, ahlakı ile, arş hazinelerinin anahtarıdır. Sözüyle, sohbetiyle Fars definelerini gösterendir. Hakikat çiçekleri ile mahlukatın gönül bahçelerini süsleyendir. Kemal göz bebeğinin nurudur. Cemal suretinin ruhudur. Âşıkların göz bebeklerinin temerküz noktasıdır. Dünyadaki ariflerin boyunlarını Tanrı sevgisi gerdanlığı ile donatandır. Kur’an’ın gizli manalarını kavrayandır. Allah’a ait bilginlerin medarıdır. Âlimlerin kutbudur. Bütün nefisleri diriltendir. Hakkın, milletin ve dinin celâlidir. Peygamberlerin varisidir. Tam ve kusursuz velilerin sonudur. Yüksek mertebeler, makamlar, yüce fazilet ve menkıbeler sahibidir. Merhameti bol olan Tanrı’nın alkış ve selamı ona olsun. Mevlâna Muhammed, Allah onun sırrını muazzez ve mukaddes etsin ve kabrinin toprağını mis gibi kokutsun. Altı yüz yetmiş iki yılının Cemaziyelahir ayının beşinci günü geldiği yere göçtü. Bu sandukayı Selim oğlu Apdülvahid yaptı. Tanrı onu yarlugasın” yazılıdır.
Sandukanın üst tarafında Hz. Mevlâna’ya ait şu gazeller bulunmaktadır:
“Ölüm gününde benim tabutum giderken zannetme ki ben de bu cihanın derdi kalmıştır. Benim için ağlama ve ‘yazık, yazık’ deme. Felaket şeytanının tuzağına tutulmaktadır ki, o gibi kimselere hayıflanmak gerektir. Cenazemi görünce ‘ayrılık, ayrılık’ diye bağırma. Bana sevgilimle buluşma, görüşme o zaman nasip olacaktır. Beni mezara koyduklarında ‘elveda, elveda’ diye feryad etme. Mezar cennetlerdeki cemiyetler ile dünya arasında bir perdedir. İnmesini gördüğün şeyin çıkmasına da intizar et. Güneşin, ayın batması niçin ziyan olsun. Sana batma görünen hakikatte bir doğmadır. Mezar bir hapishane gibi görünse de ruhun kurtuluş yeridir. Hangi dane yere gömüldü de bitmedi. İnsan danesi hakkında şüphe neden hasıl oluyor. Hangi kova aşağıya indi de dolu olarak çıkmadı. Can Yusuf’u için kuyudan feryâd ü figâne sebep ne. Ağzını bu cihete kapadıktan sonra o tarafa açacaksın, senin hay u huyun lâmekan boşluğunda devam edecek.”
Sandukanın alt kısımlarında da şu gazeller yazılıdır:
“Benim toprağımdan eğer buğday çıkar ve ondan ekmek pişirirsen mest-ü hayranlığın artar. Onun hamuru ve ekmeği deli gibi olur. Tandırından sarhoş evi gibi tarap ve nağmeler çıkar. Eğer benim kabrimi ziyarete gelirsen sana kabrimin üstündeki balık sırtı raksan görünür.
Kardeş! Benim kabrime defsiz gelme; Çünkü Tanrı nın meclisinde gamlı durmak yakışmaz. Çenesi bağlı olarak mezarda uyuyanın ağzı o dildarın afyonunu çiğner. Eğer, o kefenden bir parçasını göğsüne bağlarsan ruhundan harabatlığa doğru bir kapı açılır. Artık her canipten sarhoşların çeng ü çegnamelerinin sesi gelir. Her işten bela ve betkar doğar. Beni Hak, aşk şarabından yaratmıştır. Ben büsbütün aşkım, her ne kadar ölüm beni sürtmüş ve ezmişse de, ben sarhoşum, benim aslım aşk şarabıydı. Sarhoş olmadan şaraptan bahsedersen ne çıkar. Benim ruhum bir kere Tebrizli Şemseddin’in ruhunun bulunduğu burca uçarsa bir daha gelmez.”
- Dolap
Ahşap. Ceviz. Env.No.328.Yük.245 cm. Selçuklu. 14. yy.başı
Tilavet odasının kuzey duvarına yerleştirilmiş olan dolap, ceviz ağacından kündekari tekniğinde yapılmıştır. Dolap 245 cm. yüksekliğinde, 185 cm. genişliğinde ve 38 cm. derinliğindedir. Dolabın dört yanını çevreleyen bordur ve kapaklarda altıgen formundaki panolar ile üç kollu yıldız biçimli parçalar kündekari tekniğinde birbirine geçmeli olarak düzenlenmiştir. Alınlığındaki panolar içerisinde celi sülüs hat ile yazılmış (Dua müminin silahıdır) ve (Namaz müminin nurudur) hadisi bulunmaktadır.
- Kapı Kanatlan
Ahşap. Ceviz. Env.No.331.Yük. 210 cm. Osmanlı. 16.yy.
Semahaneden mescide açılan doğu yöndeki girişin kapı kanatlarıdır. Mescidin güney duvarında sergilenmektedir. Ceviz ağacından oyma tekniğinde yapılmıştır. Kapı kanatlarının orta alanında dikey dikdörtgen pano ile alt ve üst kısmında yatay dikdörtgen panolar bulunmaktadır.
Alınlıkta “Ey her kapıyı açan Allah’ım, kapının daima hayırlısını aç” duası vardır. Orta alandaki panoların göbeğinde kare çerçeve içine alınmış kufi hatla yazılmış pana yer almaktadır. Kapı kanatlarının tüm yüzeyi stilize edilmiş palmet ve rumi motifleriyle bezenmiştir.
- Rahle
Ahşap.Ceviz. Env. No.332. Yük.94.5 cm. Selçuklu.1279.
Ceviz ağacından yapılmış olan rahle, Selçuklu dönemi ahşap işçiliğinin en güzel örneklerinden birisidir. Dergahların açık olduğu zamanda bu rahle üzerinde mesnevi bulunurmuş ve gelen ziyaretçiler teberrüken mesneviden bir sayfa okuyorlarmış.
Rahlenin dış yüzleri stilize edilmiş bitkisel kıvrım dal ve minilerle bezenmiştir. Bu bezemelerin üstünde bulunan boyalar silinmiş olup yer yer görülebilmektedir. Rahlenin yan yüzlerinde pano içine alınmış kuşakların birisinde “Vakafe haza’l- rahl ala’t-türbet el-mutahharat Sultanü’l-arifin” diğerinde Celâl el- hakk ve’d-din kaddese’llâhu sırrahu abduhu Cemalüddin el- hadim es-sahibf fi sene 678″ yazılıdır. Kitabe dilimize şu şekildi çevrilmiştir. “Bu rahleyi ariflerin sultanı, dinin ve hakkın celâli yani Hazreti Mevlâna Celaleddin Rûmi’nin Tanrı sırlarını kutsal eylesin. Pak türbesine onun hizmetkarlarından ve sahibinin hizmetkarlarından Cemalüddin 678 yılında vakfetti.” Abdullah oğlu Cemalüddin Selçuklu vezirlerinden Sahip Ata Fahreddin Ali’nin azatlı kölesidir. Sarayın baş perdecisi ve hademelerinin efendisidir. Rahlenin iç yüzlerinde lakeli, altın varakla yapılmış stilize edilmiş çift başlı kartal ve ondört adet aslan figürleri yer almaktadır.
5.Rahle
Ahşap. Ceviz. Env.No. 335. yük. 70.cm. Osmanlı. 18. yy
Ceviz ağacından yapılmıştır. Dış yüzleri oyma tekniğinde yapılmış kıvrım dal ve rumilerden oluşan bitkisel bezemeyle süslüdür. Ayak kısımları sivri kemer biçimli mihrap gibi boş bırakılmıştır. Stilize edilmiş çiçek, karanfil ve lale motifleri ile bezenmiştir. Rahlenin iç kısmında süsleme bulunmamaktadır.
- Rahle
Sedef kakma. Env. No. 336.Yük. 51 cm. Osmanlı.18.yy.
Rahlenin dış yüzleri sedef kakma işçiliğe sahiptir. Merkezde dört kollu bir çiçek ile bunu çevreleyen baklava motifinin dört köşesinde gül ve kıvrımlı dallar bir daire ile çevrilidir. Dairenin dış kısımları ile rahlenin ayak tarafında bulunan boşluklar kıvrım dallarla çevrelenmiş gül motifleriyle bezelidir. Ayak boşluğunda ters lale motifi yer almaktadır. Rahlenin iç kısmı bordo renkli boyalı olup, üzerinde palmet ve rumilerle bezenmiş şemse motifi yer almaktadır.
7.Rahle
Ahşap. Ceviz. Env.No. 333. Yük.99 cm. Selçuklu. 13.yy.
Selçuklu dönemi ahşap işçiliğinin seçkin örneklerinden birisidir. Ceviz ağacından oyma ve ajur tekniğinde yapılmıştır. Dış yüzlerinde rumi motifi ve kıvrımlı dallardan oluşan bitkisel bezemeli yazı kuşağı ile çevrilidir. İç kapaklarında kırmızı boyalı zemin üzerinde ortada şemse benzeri kıvrım dallı bitkisel bezeme ile üst kısımda yazı kuşağı yer almaktadır. Rahle üzerinde bulunan kitabelerde şu hadisler yazılıdır: Ön yüz alt panoda: “Kale’n nebiyy-ü aleyhi’s salât ve’s selâm el- Kur’an kelâm Allah gayr’- mahluk ve kale aleyhi’s-selâm efdal el- ibâdet kırâet el- Kur’an ve kale ed-din en- nasiha”
Ön yüz üst panoda: “Ve kale’n nebi aleyhi’s selâm men ahabbe’l- ilim ve’l ulemâ lem yükteb hatfatühu madâme hayyâ, ve kale aleyhi’s-selâm men ahabbe şey’en ya’ma ve yasammü, inna’llâhe yuhibbü’l meali fi’l umur”.
Arka yüz alt panoda: “Ve kale’n nebi salla’llâh-ü aleyh ve’s-selâm ed-dünya sicn el mü’min vel cennet el-kâfir, ve kale aleyhi’s-selâm ve lem yeteabbed el-müte’abbidûn bi-misl el bekkâ min hifetî”. Arka yüz üst pano da:” Ve kale aleyhi’s-selâm men eksere zikr el- mevt radiye min ed- dünyâ bi’l-yesir ve eksirû min zikr hadim el-lezzât, ve kale aleyhi’s-selâm men kesüret salatuhu bi’l-leyl hasüne vechuhu bi’n-nehar sadaka rasuluhu” yazılıdır.
- Rahle
Ahşap, Ceviz. Env.No. 337. Yük.60 cm. İran. 17.yy.
Mevlevi Dergâhı’ndan kalan eserlerdendir. Ceviz ağacından ajur tekniğinde yapılmıştır. İnce bir işçiliğe sahiptir. “Allah ve Ali” yazıları kufi hatla istif edilmiştir. Rahlenin kenarlarında altın yaldızla yazılmış sülüs hatlı yazı kuşağı yer almaktadır. Rahlenin ön yüz üst ponosunda bulunan kufi yazılar: “Ya Ali, Ya Ali, Ya Allah”, dekoratif bir şekilde dört kez “Ali ve La İlahe illallah Muhammed resulullah, Ali veliyyullah.”
Sülüs Yazılar “Kale’n-nebiyyü salla’llâh-ü aleyhi ve sellem hayrüküm men taalleme’l- Kur’an ve allemehu” “ve kale salla’llah-ü aleyhi ve sellem mesel el-mü’min ellezi yakra’u’l- Kur’an meselü’l-ütrücce rıhuha tayyib ve ta’muha tayyib ve meselü’l mü’min ellezi lâ yakra’u’l- Kur’an mesel et-temre lârîha leha ve ta’muha hulv meselü’l-munafık ellezi lâ yakrau’l-Kur’an ke-mesel el-hanzale leyse leha rıh ve ta’muha mürr sadaka rasuluh.” Alt panodaki Kufi yazılar: “Ya Ali, Allah, Allah, Alllah, Allah, Allah, Ya Ali.”
Sülüs Yazılar:
“An Ebf derdâ kale kale resul Allah Salla’llâhü aleyhi ve sellem men seleke tarikan yatlübü fihi ilmen seleke’llahü bihi tarikan min turuk el- cenne ve inne’l-melâikete le- tada’u ecnihateha rıdanli tâlib el-ilm ve inne’l- melâikete le tada’u ecnihateha rıdanli tâlib el- ilm ve inne’l- alim le- yestagfiru lehu men fi’s-semavat ve men fi’l- ard ve’l- hitan ü ff cevfel-ma’ve inne fadl el-âlim alâ’l- âbid ke- fadl el kamer leylet el-bedr alâ sa’ir el-kevâkib ve inne’l-ulemâ vereset el-enbiya ve inne’l-enbiya lem yûrisû dfnâr velâ dirhem innemâ veresû’l-ilm”. “Fe-men ahazehu ahaze bihazz vâfir ve kale aleyhi’s-selâm zeyyinû esvateküm bil-Kur’an sadaka resul Allah.” Arka yüz üst panosunda bulunan kufi yazılarda ise: “Maşaallah, Muhammed, Muhammed, Muhammed, Muhammed, Ali, Hasan, Hüseyin” ifadeleri yer almaktadır. Alt pano da, Kûff yazılar:
“Allah, Allah, mübarek bâd şâdî”. Ruviye an ba’z el- ekâbir rahimehüm Allâhü taâlâ an ba’z al-sahâbe rıdvan Allah aleyhim ecmain ennehu kale kale resul Allah salla’llâh aleyhi ve sellem ya Eba Hureyre taallem el- Kur’an ve allimhü’n-nâs velâ tezel kezâlike hattâ ye’tiyeke’l- mevt feinnehu in itâke ve ente kezalike ev ala zâlike haccet el- melâike ilâ kabrik kemâ yahuccu’l- mü’minûn ilâ Beyt Allah el-harâm allâhümme salli alâ Muhammed ve âlih el- tahirin”
Sülüs Yazılar:
“Ehl-i imânrâ şeref ez hânden-i Kur’an buved
Munis ez Kur’an güzined her kira imân buved
Her ki hâhed tâ d i leş pâkize vu rûşen buved
Çâre vu tedbfr-i ânkes hânden-i Kur’an buved
Şod aziz-i her du âlem her ki Kur’an hıfz kerd
Bi şek ender her du âlem hassa-i sübhan buved
Sa’diyâ cehdf bikun tâ cenk der Kur’an zeni
Zânki ferda restkârfyet hem ez Kur’an buved
Al-mütevekka’min himem il-mülûk ve’s-salatfn en yanzurû ehl haza’r- rahl li-zâd yevm’r-rahil fi zılliküm el zalil”.
Rahlenin iç tarafında ise sülüs hat ile yazılmış şu yazılar bulunmaktadır. “Allahüme salli alâ ‘n-Nebiyy el- Mekkiyy el- Medeniyy el- Haşimiyyel-Kureyşi es-Sırac el- muzi Seyyid el- Arab sahib es- sekme el- medfûn bi’l- Medine Ebi’l Kasım Muhammed hâtem el- enbiyâ ve alâ âlihi’l- ebrar ve essahibi’l -ahyâr ilâ yevm el- karâr hususan alâ Halifet Rasûl- Allah bi’s- sıdk ve’t tahkik eş -şeyh el- atik ve’r-rükn el- vesîk el- halim eş- şefik el- imâm bi’l- hakk Ebf Bekr es- Sıddık.”
“Ve alâ sahib el- minber ve’l- mihrâb hâdi’l- halâ’ik ilâ tarîk es- sevâb el imam bi’l-hakk Ömer ibn el-Hattâb ve alâ câmi’el- Kur’an ve hadim ehl el – cevr ve’t-tugyân sâhib el- haya ve’l- irfan el- imâm bi’l- hakk Osman ibn Affân ve alâ sâhib el-ilm ve’l- hilm ve’ş-şecaa ve’s- sehâve zevç el- Betûl Emir el- mü’minin Ebi’l Hasaneyn Ali ibn Ebi Tâlib radiya’llâh anh”.
9- Sikke Sandığı
Ahşap. Ceviz-Fildişi. Env.No.338.Yük.110cm.
Osmanlı.18.yy.
Mevlevi dervişlerinin başlarına giydikleri sikkenin konulması için ahşaptan yapılmıştır. Dört parçalıdır. Sandık kısmının iki yüzü kitap cildi biçiminde şemseli olarak tasarlanmıştır. Şemse motifinin ortası ve köşe boşlukları sedefle kaplanmıştır.
- Şebeke
Ahşap. Ceviz. Env. No. 348. Yük. 52 cm. Beylikler 14. yy.
Semahanenin güney yönünde bulunan kafes mesnevihanların kullandığı kürsünün ön tarafıdır. Ceviz ağacından yapılmış olan iki parçalı panonun birisi onaltı kollu diğerisi oniki kollu yıldız motifinden gelişen geometrik kompozisyona sahiptir. Bu kafes Mevlâna’nın Sandukası’nın ön tarafında bulunan Gümüş Kafesin ölçülerine çok yakındır. Gümüş kafes yapılmadan önce türbe önünde bu kafesin kullanıldığı düşünülmektedir.
- Körük
Ahşap. Ceviz. Env. No. 349. Uzunluk.45 cm. Osmanlı. 19.yy.
Ocak ve mangallar için kullanılan körük ceviz ağacından yapılmıştır. Kablumbağa tarzındaki üst kapağı oyma tekniğinde stilize edilmiş yaprak ve gül motifleriyle süslenmiştir.
- Körük
Ahşap. Ceviz. Env. No. 350. Uzunluk. 43 cm. Osmanlı.19.yy.
Ceviz ağacından yapılmış olan körüğün üst kapağı ajur ve oyma tekniğinde süslenmiştir. Kapağın ortasında çarkıfelek benzeri gül motifinin etrafı kuşuklarla çevrilidir. Geniş kuşakta Arap harfleri ile “Nazarı pak ile baksa vechi hasene yazılır, defteri amaline yüz bin hasene” yazılıdır.
- Sehpa
Ahşap. Ceviz. Env. No. 351. Yük. 53 cm. Selçuklu. 13.yy.
Ceviz ağacından yapılmış olan sehpa şamdan kaidesi olarak kullanılmıştır. Sekiz köşeli olan sehpanın yan yüzlerinin gövde bölümü kare biçimli panolara bölünmüştür. Çatma tekniğinde sekiz kollu yıldız biçiminde süslenmiştir. Kare panoların altında kalan kısımlar ile yan boşluklar oyma tekniğinde yapılmış palmet ve rumi motiflerle bezenmiş bordürlere sahiptir. Şamdanın üst tablasının ortası daire biçiminde kesilerek boş bırakılmıştır.
14-Sehpa
Ahşap. Ceviz. Env. No. 352. Yük. 55 cm. Osmanlı. 18.yy.
Ceviz ağacından yapılmıştır. Yedi köşelidir. Yan yüzleri oyma tekniğinde yapılmış iç içe geçmiş geometrik motiflerle süslenmiştir.
15.Sehpa
Ahşap. Sedef-Bağa Env. No. 354. Yük. 32 cm. Osmanlı. 17.yy.
On köşeli olan sehpa ahşaptan yapılmıştır. Yan yüzler bağa ve sedef kakmalı biçimde geometrik geçmelerle süslenmiştir. Üst tablasında süsleme bulunmamaktadır.
- Sehpa
Ahşap. Sedef-Bağ. Env. No. 355. Yük. 41 cm. Osmanlı. 17.yy.
Çam ağacından yapılmıştır. On köşelidir. Yan yüzlerin üst kısmı kare panolara bölünmüş üçgen ve kare biçimli sedef ve bağalarla süslenmiştir. Sehpanın üstü ortada gülbezek bulunan bağa ve sedef kakmalı daire biçimli süslemeye sahiptir. Sedef ve bağalarda yer yer dökülmeler bulunmaktadır.
- Sehpa
Ahşap. Sedef – Bağ. Env. No. 356. Yük. 43 cm. Osmanlı. 18.yy.
Ceviz ağacından yapılmıştır. Gövdesi ve üst taplası sekiz köşelidir. Yan yüzlerde altı köşeli çarkı felek biçimli sedef süsleme bulunmaktadır. Taplasında daire biçimli madolyon sedef ve bağa ile süslenmiş bezemeler bulunmaktadır.
- Çekmece
Ahşap. Sedef Env. No. 358. Yük. 23 cm. Osmanlı. 19.yy.
“Değil çekmece bir bedesten imiş
Meğer kim ol bir cevhere kân imiş” İzzet Molla
Dergahta kıymetli eşyaların içerisine konduğu çekmecelerden birisidir. Çam ağacından yapılmıştır. Çekmecenin yan yüzleri, kapağı bağa ve sedef kakma işçiliğinde süslenmiştir. Yan yüzlerde ve kapakta yer alan hayat ağacı motifi sedefle kaplanmıştır.
- Çekmece
Ahşap. Sedef. Env.No. 359. Yük.14 cm. Osmanlı.19.yy.
Dikdörtgen biçimli çekmecenin kapağı, yan yüzleri bağa ve sedefle kaplanmıştır. Çekmecenin içine mor renkli kumaş döşenmiştir.
- Çekmece
Ahşap Kadife. Env. No. 360. Yük. 20 cm. 0smanlı.19.yy.
Tonoz biçimli kapağı bulunan çekmecenin dış yüzü turuncu renkli kumaşla kaplanmıştır. Yan yüzler ve kapak sarı renkli metal ile gül ve yaprak motifleri tasarlanarak süslenmiştir. Çekmecenin iç kısmı çizgili kumaşla kaplıdır.
- Çekmece
Ahşap. Sedef. Env. No. 1461. Yük. 15.5 cm. Osmanlı. 18.yy.
Çekmecenin tüm yüzeyi üçgen ve dörtgen biçimli kahverengi ve beyaz renkli sedefle kaplanmıştır. İç kısmında kapaklı bölümü bulunmaktadır.
- Çekmece
Ahşap. Kemik.Env. No. 1147. Yük. 18.5 cm. Osmanlı. 18.yy.
Dikdörtgen biçimli çekmecenin üç yan yüzü ile üst kısmı kemik kakma bezemeye sahiptir. Dörtgen biçimli kemiklerin ortası iç içe geçmiş daire biçiminde süslenmiştir. Çekmecenin kapak kısmı sonradan değiştirilmiş olup bezemesizdir.
- Küre-i Sema
Ahşap. Env. No. 362. Yük.17 cm.Çap. 23 cm. Osmanlı. 18.yy.
Mevlevi dergâhlarında az da olsa astronomi çalışıldığını bu eserden anlamaktayız. Envanter kayıtlarında Ahmet Eflaki Dede tarafından yapıldığı yazılıdır. Tarihi bulunmayan küre 18. yüzyılda yaşamış olan saatçi Ahmet Eflaki tarafından yapılmış olabilir. Ahşaptan yapılmış olan kürenin üzerinde kırmızı ve siyah renkli enlem ve boylam çizgileri çizilmiştir. Yanlarında Arapça yazılmış yazılar yer almaktadır.
- Sakal-ı Şerif Kutusu
Ahşap. Sedef. Env. No. 1192. Yük. 22 cm. Osmanlı. 18.yy.
Lihye-i Şerif Kutusu olarakta bilinen bu eser 17 Şubat 1955 yılında Konya’da bulunan Selçuklu Sultanlarının Türbesinde yapılan onarımlar sırasında pencere boşluğunun içerisinde bulunmuştur. Türbede teşhire konulan eser 16.3.1956 yılında Valilik tarafından Mevlana Müzesine verilmiştir. Hz. Peygamberin kestirdiği saç ve sakalının arkadaşları tarafından toplanılarak teberrüken saklandığı bilinen bir gerçektir. Bir cam fonus içerisinde konulmuş olan Sakalı Şerif kıymetli kumaşlarla sarılmış ve Sedef kaplı çekmece içerisine konulmuştur.
- Sehpa
Ahşap. Telkari. Env. No. 2215. Yük. 67 cm. Osmanlı. 19.yy.
Üçayaklı sehpanın üst tablası sekiz köşelidir. Tablanın yüzeyi ile sehpanın ayakları telkari işçiliğinde yapılmış küçük yaprak ve çiçek motifleriyle süslenmiştir.
- Levha.
Ahşap. lhlamur. Env. No. 329.Yük.57 cm. Osmanlı. 1910.
Ihlamur ağacı üzerine Mekke-i Mükerreme oyularak yapılmıştır. 1910 yılında Salih isimli bir sanatkar tarafından yapılmış olan levha 20.yüzyılın başında Mekke’nin nasıl bir yerleşime sahip olduğunu göstermektedir. Ayrıca son yıllarda yıktırılmış olan Osmanlı yadigârı Ecyad Kalesi tüm ihtişamıyla tablo üzerine işlenmiştir.
- İrtifa Tahtası
Ahşap. Env. No. 1419. Yük.2 cm. Osmanlı.18.yy.
Sanatçısı: Eşref
Bir diğer adı “Rubu tahta” olan bu eserler saatlerin tayini için kullanılmıştır. Tahtadan yapılmış olan İrtifa tahtası çeyrek daire biçimindedir. Lake ile kaplanmış olan tahtanın üzerinde çizgiler ve işaretler bulunmaktadır. Pirinç bir şakülü olan eser Eşref isimli bir sanatkâr tarafından yapılmıştır.
- İrtifa Tahtası
Ahşap. Env. No. 1429.Yük. 1.7 cm. Osmanlı. 18.yy.
Çeyrek daire biçiminde olan eser lake ile kaplanmıştır. Üzerinde taksimatlar bulunmaktadır. Kenarlarında stilize edilmiş bitkisel bezeme yer almaktadır.
- Süleymaniye Camii Maketi
Ahşap. Env. No. 3861. 48,5 x 98 cm. Osmanlı. 19.yy.
1955 yılında müzenin deposunda bulunmuştur. Süleymaniye Camii’nin maketi ahşaptan oyma ve yapıştırma teknikleri kullanılarak yapılmıştır. Camii ve müştemilatına 19.yy.da yapılan bazı ilavelerinin bu makette görülmemesi maketin 19.yy.dan önce yapıldığını göstermektedir. Maket yer yer kırmızı, kahve, mavi ve altın yaldızla boyalıdır.
- Tilavet Odası Kapı Kanatları
Ahşap. Ceviz. Yük. 230 cm. Osmanlı.16. yy.
Ceviz ağacından kündekârî tekniği kullanılarak yapılmıştır. Kanatlar üç pano biçiminde düzenlenmiştir. Orta pano dikdörtgen biçiminde olup merkezinde on kollu yıldızdan gelişen birbirine geçmeli geometrik bir düzenlemeye sahiptir. Kapı kanatlarının aynalık kısmında Mevlâna’nın oğlu Sultan Veled’e ait şu beyit yazılıdır:
“Pend-i men bipzir ey tâlib zican
Ser binih ber âstan-ı rastân”
(Ey talîb, öğüdümü canla başla kabul et. Doğruların eşiğine baş koy.)
- Mescit Kapı kanatları
Ahşap. Ceviz. Yük. 293 cm. Osmanlı. 16.yy.
Kapı kanatları ceviz ağacından kündekari tekniğinde yapılmıştır. Üç pano biçiminde tasarlanan kapı kanatlarının orta panosunda on kollu yıldızdan gelişen geometrik süslemeler bulunmaktadır. Kapı kanatların aynalık kısmında ayet yazılı pano yer almaktadır.
- Mescit Pencere kanatları
Ahşap. Ceviz. 216 x 66 cm. Osmanlı. 16.yy.
Kündekâri tekniğinde geometrik süslemelere sahip olan pencere kanadı iki parçalıdır.
