Mevlâna Müzesi’nde 17. yüzyılın ikinci yarısından 20. yüzyılın başlarına kadar yazılmış 280 adet levha bulunmaktadır. Bu levhalar Osmanlı hat sanatının seçkin örnekleridir. Levhalar kadar bunların paspartularının üzerinde yer alan yağlı boya resimlerle, çerçeveleri de dikkat çekicidir.
Levhalar Osmanlı döneminin ünlü hattatlarının yanı sıra Mevlevi Dergâhı’ndan yetişmiş bir kısım hattat dervişler tarafından da yazılmıştır. Levhaların 71 tanesi Osmanlı Padişahı tarafından İstanbul’da çerçevelettirilerek Konya Mevlevi Dergâhı’na gönderilmiştir. (Bununla ilgili belgeler Hazine-i Evrak Arşivinde bulunmaktadır.) Bu bölümde muhtelif hattatlar tarafından yazılmış örnek levhalar tanıtılacaktır.
- Levha:
Ahşap. Env. No. 299. 77 x 240 cm. Osmanlı.1291 / 1874.
Hattatı. Mehmed Sadık.
Mevlâna Müzesi Türbe giriş kapısının üzerinde asılıdır. Levha siyaha boyanmıştır. Tahta üzerine malakari tarzında celî talik hatla “Ya Hazreti Mevlana” yazılmıştır. Yazı altın varaklıdır. Yazının altında hattatın adı ve tarihi yer almaktadır.
- Levha:
Ahşap. Env. No. 303. 39 x 107 cm. Osmanlı. 18.yy.
Siyah boyalı tahta üzerine istif edilerek celî sülüs hatla “Ka’betü’l uşşak bâşed in makam. Her ki nakıs âmed incâ şod temam” yazılıdır. Yazıların altın varakla yazılmış olduğu levha üzerindeki altın izlerinden anlaşılmaktadır. Altınların silinmesiyle beyaz renkli yazı ortaya çıkmıştır. Yazılar ince düz bir çizgi ile çerçeve içerisine alınmıştır. Mevlevi kaynaklarında Molla Camii’ye ait olan bu beyit için bir menkıbe anlatılmaktadır. “Molla Cami Mevlâna Dergâhına altı kez ziyarete gelmiş ancak dergâha girememiş. Yedinci ziyaretinde Dergâh’a girmesine izin verilince, başındaki başlığı huzura doğru atarak bu beyti söylediği” anlatılmaktadır. Zaman içerisinde Mevlevi mensublarınca çok kullanılan bu beyitin yazılmış olduğu levha yüzyıllardır türbe girişinde asılı tutulmaktadır.
- Levha:
Ahşap. Env. No. 172. 74 x 215 cm. Osmanlı. 19.yy.
Hattatı. Sultan II. Mahmud.
Osmanlı padişahı II. Mahmud tarafından yazılmış olan levha da, kırmızı boyalı tahta üzerine, malakârf tekniğinde altın varakla celi sülüs hatla “Subhân-Allahû ve bihamdihi subhân-Allahi’l aziym” yazılıdır. Yazının bitiminde II.Mahmud’un istifli “Ketebehû Mahmud bin Abdülhamid Hân” yazılı imzası yer almaktadır.Yazı altın varaklı bir cetvel içerisine alınmıştır. Cetvelin dışında sarmaşık yaprakların arasında gül motifleriyle süslenmiş bir bordur bulunmaktadır.
- Levha:
Karton. Env.No. 271. 50 x 102 cm. Osmanlı. 1243 / 1827.
Hattatı. Yesârizâde Mustafa İzzet.
Gümüş Kapının üzerinde asılı olan levha da siyah zeminli karton üzerine iki satır Celi Talik hat ile ” Ka’ betü’l uşşak bâşed in mekâm, Her ki nakıs âmed incâ şod temam” yazılıdır. Yazının altında” El Fakir Yesarizâde Mustafa İzzet gufiralehüma” yazılı ketebe kaydı yer almaktadır. Zerendud yazılar düz çizgili cetvel içerisine alınmıştır. Cetvelin dışında ince uzun yapraklı bitkisel bezeme bulunmaktadır.
- Levha:
Ahşap. Env. No. 272.147 x 88 cm. Osmanlı. 1251 / 1835.
Hattatı. Yesârizâde Mustafa İzzet.
Zıvanalı 7 parça tahtanın birbirine geçmesiyle oluşturulan ahşap pano üzerine, iki sütun halinde Talik hatla altın yaldızla Pertev Paşa Divanı’ndan alınan beyitler yazılmıştır. Çerçevenin alınlığı kabartma altın yaldızlı gül ve yaprak motifleriyle süslenmiştir. Levhada şunlar yazılıdır:
Budur Dergâh-ı Mevlâna Celâl’ud-din-i ve’d dünyâ
Bu Dergâh Ka’be-i cân u cenandır cümle uşşâka
Bu meşhed nurdan derya o hazret dürre-i beyza
Hubâbı kubbe-i hazrâ disem hami itme igrâka
Bunun her evc-i pâki uç virir şems-i hakîkatden
Muhâzi her biri ma’nide tâk’ı çarh-ı bisâka
Elezdir ney-şekerden çûb-i matbah çille-keş câne
Müreccah zevk-ı hıdmet yanlarında başka ezvâka
İderler sikke ber-ser sikke-i zer-gerden istiğna
Olub bi gıll u gışş iksir-i hâs’ı pûte-i faka
Girift-i aşk olurlar bâş keserler tavk-ı teslime
Ezelden beste gelmişler visâk-ı ahd-u misâka
Yanarlar şem’i cânâne cihân-u cân bir yâna
Dönerler hemçu pervane virirler varın ihrâka
Gehfâzâd olub gamdan gecüb fikr-i dü’âlemden
Rebâb-u nâyi eylerler bedel takyıd-u itlâka
Bununla şehr-i Konya fahr ider İran-u Turana
Bu bık’a kıble-kâh-ı arzudur bunca uşşâka
Murûr-ı vakt ile hacet olub ta’mire bu hayrı
Müyesser kıldı hak Şâhenşeh-i pâkize ahlâka
Zihi kutb-ı himem sâhib-kerem Sultân Mahmud Han
Odur şems-i ziyâ-bahş-ı inayet cümle âfâka
Dil-i agâhı mail bittabi hayr-u meberrâta
Mübarek tab’ı mukbil adl’ü dâd-u rahm-u eşfâka
Kalemler münhasır ahkâm-ı adlin neşr-u tahrire
Hazâin sû besû meşgul atasın bezi u infâka
Cemâl-i şevketi tenvir-i sırr-ı sûre-i veşşems
Cebin-i tal’atı teşbîh-i rûşen subh-i berrâka
Muvaffak olduğu bişübhedir her kâr u bârından
İder her emrini tefviz zirâ rabb-ı hallâka
O şah-ı mu’ciz-âyinin nevâ-yı feyzidir herdem
İder bu nây-ı kilki böyle mazhar sırrı intaka
İki târih mülhem oldu Pertev matla’ı dilden
Sezadır benzedilse ferkadeyn şems-i işrâka
Yapıldı dergeh-i munlâ budur çün ka’be uşşâka
Tavafa gel du’a it yapdıran sultan-ı âfâka
Feyz alur dergeh-i Mevlânada Eser-i kilk-i yesârizâde
Nutk-ı niyaz bende-i işân Pertev-i nâçiz ü nâtüvân”
- Levha:
Karton. Env. No. 173. 19.5 x 11.5 cm. Osmanlı. 1255 / 1839.
Hattatı. Mustafa Rakım.
Kirli beyaz karton üzerinde siyah mürekkeple sülüs, talik ve nesih hatla yazılmış dört sıra yazı bulunmaktadır. Pospartusu yeşil ve kırmızı renkli iki cetvelden sonra kıvrım dallı çiçeklerin bulunduğu bordürle çevrilmiştir.
- Levha:
Karton. Env. No. 174. 16.5 x 12 cm. Osmanlı. 1212 / 1797.
Hattatı. Mustafa Rakım.
Beyaz zeminli karton üzerine siyah mürekkeple istif edilmiş celi sülüs hatla “El-Necati fi’sıdkı” yazılıdır. Hattatın imzası ve tarihi yazınının altında yer almaktadır. Yazılı metin dört yanı çiçek buketleri bulunan paspartu ile çevrilidir.
- Levha:
Karton. Env. No. 175. 31 x 23 cm. Osmanlı. 18.yy.
Hattatı. Mustafa Rakım.
Beyaz zeminli karton üzerine, siyah mürekkeple istif edilmiş sülüs hatla “Ya Hazreti Saad ibn-i ebi Vakkas” yazılıdır. Paspartusu sulu boyayla yapılmış papatya ve çiçek motifleriyle süslüdür. Paspartunun sağ alt köşesinde 1327 tarihi yer almaktadır.
- Levha:
Karton Env.No. 176. 26 x 22 cm. Osmanlı. 1204 / 1789.
Hattatı: Mahmud Celâleddin.
Krem renkli mukavva üzerine istifli celi sülüs ile “Ve mübeşşiran bi rasulin yekti minbağdi ismihu ahmed” yazılıdır. 1204 tarihi ve hattatın imzası yazının bitiminde yer almaktadır. Suluboya ile yapılmış çiçek ve gül bezemeli paspartusu bulunmaktadır. Çerçevesi altın yaldızlı kabartma çiçek ve yaprak bezemelidir.
- Levha:
Karton. Env. No. 188. 72 x 118 cm. Osmanlı. 1287 / 1870.
Hattatı: Şefik.
Siyah zeminli mukavva üzerine turuncu renkli istifli sülüs bir hatla “Kelime-i Tevhid” yazılmıştır. Yazılar önce ince bir çizgi ile daha sonra çiçekli bordürle çevrilmiştir. Ketebe kaydı istifli biçimde yazının alt kısmına yerleştirilmiştir. Altın yaldızlı, kabartma asma yaprağı ve üzüm motifleriyle bezeli çerçevesi bulunmaktadır.
- Levha:
Deri.Env.No. 186. 35 x 85 cm. Osmanlı. 1294 / 1877.
Hattatı: Şefik.
Zerendûd levha. Siyah zemin üzerine altın mürekkebiyle istifli celi sülüs hatla ayet yazılmıştır. Yazılar köşelerde örgülü düz çetvelli bordürle çevrilidir.
- Levha
Kadife. Env.No. 196. 61 x 49 cm. Osmanlı. 1270/1853.
Hattatı. İzzet.
Mavi renkli kadife kumaş üzerine altın yaldızlı kartondan kesilmiş yazılar kumaş üzerine istif edilmiştir. Levhada Celi sülüs hatla yazılmış “Ya Hazreti Muhammed Mevlâna Celaleddin Rumi Kuddise sirrihu” yazılıdır. Yazıların altında İzzet imzası ve tarihi yer almaktadır. Yazılar düz cetvel ve katı sanatı örneği olan ince dallı buket çiçekler ve köşelerde güneş motifinin bulunduğu bordürle çevrilidir.
- Levha:
Karton. Env.No. 195. 21 x 30 cm. Osmanlı. 1286 / 1869.
Hattatı. İzzet.
Krem renkli mukavva üzerine iki satır istifli celî sülüs hatla “El Mustafa vel Murtaza ve ebnahuma vel Fatıma” yazılıdır. Hattatın imzası sol alt köşede tarihi ise sağ altta yazının altında yer almaktadır. Yazılar suluboya ile yapılmış gül ve menekşe motifli paspartu ile çevrilidir. Levhanın çerçevesi altınlı kabartma yaprak ve çiçek motifleriyle süslüdür.
- Levha:
Deri. Env.No. 198. 47 x 102 cm. Osmanlı. 1292 / 1875.
Hattatı. İzzet.
Siyah zemin üzerine istifli Celi sülüs hatla “Etme mirâti şikeste seni yüz surete kor” yazılıdır. Yazılar düz köşelerde düğümlü cetvelle çevrilidir.
- Levha:
Karton. Env.No. 202. 40 x 53 cm. Osmanlı. 19.yy.
Hattatı. Arif.
Siyah zemin üzerine tuğra biçiminde istif edilmiş biçimde altın yaldızla “Ya Hazreti Mevlâna Celaleddin Rumi Kuddise sirruhul Ali” yazılıdır. Levhanın sağ üst köşesinde yeşil destarlı Mevlevi sikkesi yer almaktadır. Levhanın iki yan alınlığında çiçek buketleri bulunmaktadır. Yazılar köşelerde bitkisel bezemenin bulunduğu düz cetvelle çevrilidir.
- Levha:
Karton. Env. No. 204.65 x 49 cm. Osmanlı. 1261 / 1845.
Hattatı: Mustafa Rüştü Konevi.
Konyalı bir hattattır. Mevlevi Dergâhı’nın son kalem işi süslemeleri bu hattat tarafından yapılmıştır. Konya’da pek çok camiide bu hattatın levhaları vardır. Beyaz zemin üzerine hilye levhası düzenlenmiştir. Yazılar celî sülüs ve nesih hatla siyah, kırmızı ve yeşil mürekkeple yazılmıştır. Ketebe kaydı sağ alt köşede yer almaktadır.
- Levha:
Karton. Env.No. 207. 39.5 x 25.5 cm. Osmanlı.19.yy.
Hattatı: Es Seyyid Abdülkadir Hulusi.
Kahverengi zemin üzerine Hilye Levhası düzenlenmiştir. Yazılar Celi sülüs ve nesih hatla yazılmıştır. Levha yer yer tezhiplidir. Levhaların en erken tarihlisidir.
- Levha:
Karton. Env.No. 216.12 x 41 cm. Osmanlı. 1312/1894.
Hattatı. Ali.
Beyaz zemin üzerine Celi sülüs hatla “İster İsen Hüdâyı Terk Eyle Mâsivâyı” yazılıdır. Yazılar kırmızı, yeşil, sarı renklerin kullanıldığı suluboya ile yapılmış çiçek bezemeli paspartu ile çevrilidir. Paspartuda 1326 tarihi yer almaktadır.
- Levha:
Deri. Env. No. 218. 20 x 73 cm. Osmanlı. 19.yy. sonu
Hattatı. Ali.
Zerendûd levha siyah zeminli deri üzerine yapılmıştır. İstifli Celi sülüs hatla “Gulla es e lüküm aleyhi ecran illel mevetdede fil gurba” ayeti yazılıdır. Yazılar köşelerde düğümlü düz cetvelle çevrilmiştir.
- Levha:
Karton. Env.No. 227. 18 x 36 cm. Osmanlı.1222/1904.
Hattatı. Hulusi.
Krem renkli zemin üzerine iki satır olarak Celi sülüs hatla yazılmıştır. Yazılar suluboya ile yapılmış çiçek motiflerinin bulunduğu paspartu ile çevrilidir. Çerçevesi altınlı kabartma olarak bitkisel motiflerle süslenmiştir.
- Levha: Karton.
Env. No. 208. 46 x 35 cm. Osmanlı. 1123/
- Hattatı. Ahmed bin Abdülkerim Konevi.
Konyalı hattat Ahmed bin Abdülkerim Konevi tarafından 1711 yılında yazılmıştır. Hilye levhasıdır. Levha altın yaldız ve mavi renklerle tezhiplidir. Tahta üzerine yapıştırılmış olan levha Mevlâna Müzesi’nde bulunan levhaların en erken tarihlisidir.
- Levha:
Karton. Env. No. 241.. 15 x 25 cm. Osmanlı. 19. yy.
Hattatı belli olmayan bu levhada Celi sülüs hatla Hz. Mevlâna’nın “Ya Olduğun gibi görün. Ya göründüğün gibi ol” sözü yazılıdır. Yazılar yeşil ve kahverengi renkli düz cetvelli paspartu ile çevrilmiştir.
- Levha:
Cam. Env. No. 253. 46 x 57 cm. Osmanlı.19. yy.
Cam üzerine boya ile yapılmıştır. Ortada sehpa üzerinde destarlı Mevlevi Sikkesi ile iki yanda ibrim motifi yer almaktadır. Sikkenin destarında ve ibriklerin gövdesinde altın yaldızlı, Celi sülüsle yazılmış “Fetih Ayeti” bulunmaktadır.
- Levha:
Karton. Env. No. 263. 37 x 28 cm. Osmanlı. 19. yy.
Mavi zeminli kağıt üzerine, iki sütun arasında sehpa üzerinde bulunan Destarlı Mevlevi Sikkesi yapılmıştır.
- Levha:
Dut yaprağı. Env.No. 266. 12 x 9 cm. Osmanlı. 19. yy. Dut yaprağı üzerine istifli Celf sülüs hatla “Maşaallah” yazılıdır.
- Levha:
Dut yaprağı. Env. No. 3256. 15 cm. Cumhuriyet. 20.yy.
Mevlâna sülalesinden Ahmet Selahaddin Hidayetoğlu’ndan müzeye alınmıştır. Dut yaprağı üzerinde Celf sülüs hatla “Ali Fatıma” yazılıdır. Levha Bursa’lı Saatçi Mehmet Efendi tarafından yazılmıştır.
- Levha:
Karton. Env. No. 317. 69 x 59 cm. Osmanlı. 1332 / 1913.
Hattatı. Mehmed Nuri.
Pembe zeminli mukavva üzerinde destarlı Mevlevi Sikkesi bulunmaktadır. Sikkenin üzerinde “Ya Hazreti Mevlâna Muhammed Celaleddin Rumi Kaddese sırrıhu es sami” yazılıdır. Yazıların boşluğunda ve sikkenin destarında beyaz üstübeçle yazılmış “Fetih” süresi yer almaktadır. Sikkenin altında istifli olarak hattatın adı ve tarihi yazılıdır.
- Ferman:
Kağıt. Env. No. 1320. 86 x 63 cm. Osmanlı. 1230 / 1814.
Osmanlı Padişahı II. Sultan Mahmud tarafından Hemdem Sait Çelebi’ye verilmiş postnişinlik meşihat fermanıdır. Divanî hatla yazılmıştır. Fermanın tezhibi arasında destarlı Mevlevi Sikkesi yer almaktadır.
- Ferman:
Kağıt. Env. No. 1321. 85 x 63 cm. Osmanlı. 1255/1839.
Osmanlı Padişahı Sultan Abdülmecid tarafından Hemdem Sait Çelebi’ye verilmiş meşihat fermanıdır. Ferman divanî hatla yazılmıştır. Yazılar bir sıra siyah bir sıra kırmızı mürekkeple yazılmıştır. Tuğranın sağ tarafında tezhipli Mevlevi Sikkesi yer almaktadır.
- Levha:
Karton. Env.No. 1360. 25×17.5 cm. İran. 1960.
Mavi zeminli karton üzerine Hz. Mevlâna’nın minyatürü yapılmıştır. 1960 yılında Tahran Üniversitesi’nden Prof. Dr. İbrahim Nimetullahi tarafından Mevlâna Müzesi’ne hediye edilmiştir.
- Levha:
Karton. Env. No. 6160. 128×98 cm. 2001.
Hattatı. Yusuf Coşkun Benefşe.
Krem renkli zemin üzerine Celi ta’lıyik hatla Hz. Mevlâna’nın şeceresi yazılmıştır. Yazıların etrafı şemse biçiminde altınla tezhiplenmiştir.
- Levha:
Karton. Env. No. 1357. 67×65 cm. 1957
Hattatı. Kemal Batanay.
Krem renkli zemin üzerine Celi Ta’lıyk hatlı Kemal Edip Kürkçüoğlu’na ait şiir dört satır olarak yazılmıştır. Yazıların arası siyah mürekkeple düz çizgi ile bölünmüştür. Levhanın kenarında battal ebrulu paspartu bulunmaktadır.
- Levha:
Karton. Env. No. 3224. 82 x 33.5 cm. 1964.
Hattatı. Hamid Bey.
Mavi renkli zemin üzerine sarı mürekkeple Celi Ta’lıyk hat ile “Ya Hazreti Mevlâna” yazılmıştır. Yazı cetvel içine alınmıştır.
- Levha:
Yaprak. Env. No. 5957. 15 x 10 cm. 20.yy.
Oval biçimli ince damarlı yaprak üzerine altın varakla istifli şekilde “Der Yemeni Piş-u meni” yazılmıştır.
